Heel Fracture Treatment

12 Feb Heel Fracture Treatment

Topuk kemiğinde oluşan çatlak veya tam kırık durumudur. Topuk kırığı, genellikle yüksekten düşme sonucu oluşur. Ayağın üzerine ani ve şiddetli baskı kırığa neden olur. Şiddetli ağrı, şişlik ve yürüyememe görülür. Ayakkabı giymek zorlaşır. Tanı röntgen veya tomografi ile konur. Tedavi, alçı veya ameliyatla yapılabilir. İyileşme süresi uzundur.

Topuk Kırığı Belirtileri Nelerdir?

En belirgin semptom şiddetli ağrıdır. Özellikle ayak üzerine basıldığında artar. Kırık meydana geldiğinde kişi genellikle topuğunun üzerine basamaz. Topuk çevresinde belirgin bir şişlik görülür. Travma sonrası gelişen bu şişlik, genellikle ayak bileği ve çevresine de yayılabilir. Topuk kemiği kırıldığında ayakta morarma ya da kızarıklık görülebilir. Bu, kan damarlarının zarar görmesiyle ortaya çıkar. Topuk kırığı olan kişi, ağrı ve yapısal bozulma nedeniyle yürüyemez ya da ayak üzerine yük veremez. Ayağın normal duruşu bozulabilir.

Ciddi kırıklarda topuk kemiğinin şekli değişebilir. Topuk yana kaymış veya dışa dönmüş gibi görünebilir. Ayakta sertlik, esneklik kaybı ve hareketlerde zorlanma görülür. Ayak bileği hareket ettirildiğinde ağrı artar. Ayakta oluşan şişlik ve hassasiyet nedeniyle kişi ayakkabı giyemez veya giydiğinde ciddi rahatsızlık hisseder. Kırık sonrası ağrı sabit kalmaz, genellikle zonklayıcı ve dinmeyen bir hal alır. Özellikle dinlenme halinde dahi hissedilebilir. Şüphe varsa, vakit kaybetmeden ortopedi uzmanına başvurulmalı. Röntgen ve gerekirse tomografi çekilerek tanı konulmalıdır. Erken tanı ve tedavi, kalıcı sakatlık riskini azaltır.

Topuk Kırığı Neden Olur?

En yaygın nedeni yüksekten düşmedir. Özellikle merdivenden düşmek, inşaat alanında çalışırken yüksekten zemine basmak ya da çatılardan düşmek gibi durumlarda topuk kemiği yere sert bir şekilde çarpar. Bu da kemikte kırığa yol açabilir. Araba ya da motosiklet kazalarında ayakların araç zeminine ya da pedala sert bir şekilde çarpması topuk kemiğinde ani basınca neden olur. Bu basınç, kemiğin dayanamayacağı düzeyde olursa kırık gelişebilir. Koşu, futbol, basketbol, parkur gibi ani sıçrama ve inişlerin olduğu sporlar sırasında ayak yere yanlış basarsa topuk kemiğinde hasar oluşabilir. Özellikle profesyonel sporcularda antrenman sırasında yaşanan ani darbe ve zorlanmalar bu riski artırır. Ayak üstüne ağır bir cisim düşmesi ya da ayağın sıkışması gibi ezilme tipi kazalarda topuk kemiğinde çatlama veya tam kırık meydana gelebilir.

Bu tür yaralanmalar iş kazalarında da sık görülür. Kemik erimesi (osteoporoz) veya başka bir hastalık nedeniyle kemik yapısı zayıflamış kişilerde, basit bir düşme ya da yanlış basma bile kırığa yol açabilir. Bu durum özellikle yaşlı bireylerde daha sık görülür. Uzun süreli yanlış ayakkabı kullanımı, sert zeminde sürekli ayakta durmak ya da ayakta fazla yük taşımak gibi etkenler zamanla topuk kemiğinde mikro hasarlara yol açar. Bu mikro hasarlar birikir ve sonunda topukta kırık gelişebilir. Dengesiz, kaygan ya da bozuk yüzeylerde aniden yere inmek ya da dengesiz bir zıplama sırasında topuğa binen yük artar. Bu da kemikte kırık riski oluşturabilir.

Topuk Kırığı Teşhisi Nasıl Koyulur?

Doktor, hastanın yaşadığı travmayı detaylı olarak öğrenmek ister. Ne zaman, nasıl, ne yükseklikten düştüğü ya da ayağın nasıl burkulduğu gibi bilgiler alınır. Aynı zamanda ağrının yeri, şiddeti, ne zaman başladığı ve yürüyüşteki etkisi değerlendirilir. Doktor, topuk bölgesinde şişlik, morarma, hassasiyet veya şekil bozukluğu olup olmadığını inceler. Ayak basıldığında şiddetli ağrı, hareket kısıtlılığı gibi bulgular da değerlendirilir. Bu muayene, kırığın yerini ve olası yayılımını anlamada yardımcı olur. Topuk kırığı şüphesinde ilk yapılacak görüntüleme röntgendir. Ayak ve topuk çeşitli açılardan çekilerek kemik yapılar incelenir. Kırığın tipi (örneğin, parçalı kırık), konumu ve kemik kayması olup olmadığı bu görüntüde çoğu zaman görülebilir. Eğer röntgen yeterince bilgi vermezse ya da kırık karmaşıksa, BT çekilir. Bu yöntem sayesinde kemiğin iç yapısı ve kırığın detayları üç boyutlu olarak değerlendirilir.

Cerrahi planlama yapılacaksa BT genellikle zorunludur. Nadir durumlarda, özellikle kırık görünmeyen ancak şiddetli ağrı devam eden vakalarda, MRG istenebilir. Bu yöntemle kemik içindeki ödemler veya bağ doku hasarları da gözlemlenebilir. Sadece kemik değil, çevresindeki tendonlar, bağlar ve yumuşak dokular da etkilenebilir. Doktor bu dokuların durumu hakkında da değerlendirme yaparak, hem tanıyı netleştirir hem de tedavi sürecini planlar. Yüksekten düşme gibi travmalarda sadece topuk değil, omurga, kalça, diz gibi bölgelerde de kırık olabilir. Bu nedenle başka kemiklerde kırık olasılığı da araştırılır. Özellikle bel omurlarında kırık olup olmadığı dikkatlice kontrol edilir. Bu tanı adımları sonucunda topuk kırığı teşhisi konulabilir ve uygun tedavi süreci (alçı, atel, ameliyat gibi) planlanır. Erken ve doğru teşhis, uzun vadeli sakatlıkların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Topuk Kırığı Tedavisi Nelerdir?

İstirahat ve ayak üzerine basmama, kırığın yer değiştirmemiş (stabil) olduğu durumlarda uygulanır. Hasta koltuk değneği kullanarak ayağını tamamen dinlendirir. Ayak üzerine yük bindirilmez. Bu süreç genellikle 6-8 hafta sürer. Kırık çok yer değiştirmemişse ya da minimal kayma varsa, ayağı sabitlemek için alçı veya çıkarılabilir atel kullanılabilir. Böylece kemiğin düzgün şekilde iyileşmesi sağlanır. Bu dönemde hastaya kesinlikle yük vermemesi önerilir. İlk birkaç gün boyunca şişliği azaltmak için ayak yukarıda tutulmalı ve buz uygulanmalıdır. Bu uygulama hem ağrıyı azaltır hem de ödemin kontrol altına alınmasına yardımcı olur.

Topuk kırığı oldukça ağrılı olabilir. Bu nedenle doktor kontrolünde ağrı kesici ve antiinflamatuar ilaçlar reçete edilebilir. Ancak uzun süreli kullanım önerilmez. Kırık iyileştikten sonra ayakta hareket kısıtlılığı, kas güçsüzlüğü ve yürüyüş bozuklukları görülebilir. Bu durumları gidermek için fizik tedavi gerekir. Özellikle denge egzersizleri, germe ve kas kuvvetlendirme çalışmaları önemlidir. Kırık parçalıysa, yer değiştirmişse veya eklem yüzeyine zarar vermişse cerrahi tedavi gerekir. Cerrahide vida, plaka gibi sabitleyicilerle kırık kemiklerin düzgün şekilde birleştirilmesi sağlanır. Ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci titizlikle yürütülmelidir.

İyileşme döneminde ayak bileğini ve topuğu destekleyen özel ayaklıklar (ortezler) kullanılabilir. Bu cihazlar ayağa kontrollü yük verilmesini sağlar ve iyileşme sürecini güvenli hale getirir. İyileşme süreci ilerledikçe doktor kontrolünde yavaş yavaş ayak üzerine basılmasına izin verilir. Bu aşamada sabırlı olunmalı, ani yüklemelerden kaçınılmalıdır. Tedavi süresince düzenli röntgenlerle kırığın kaynama süreci takip edilir. Kemiğin düzgün iyileşip iyileşmediği gözlemlenir ve gerekirse tedavi planında değişiklik yapılır. Topuk kırığı sonrası ağrı, şekil bozukluğu, topukta yüksekliğin kaybı ya da kronik yürüme sorunları gibi komplikasyonlar gelişebilir. Bu sorunların erken teşhisi ve tedavisi için takip önemlidir. İyileşme süreci kırığın şiddetine ve tedavi yöntemine göre değişmekle birlikte, genellikle birkaç ay sürebilir. Tedavi boyunca hekimin önerilerine uyulması, başarılı sonuç için şarttır.